Polski złoty w obiegu od 100 lat – NBP i jego funkcja emisyjna
W IV edycji programu Narodowego Banku Polskiego „Złote Szkoły NBP” w ramach zadania „lekcja z ekonomią” pani dr Agnieszka Gątarczyk, nauczyciel historii, przeprowadziła lekcje historii na temat „Polski złoty w obiegu od 100 lat – NBP i jego funkcja misyjna.” W lekcjach uczestniczyło 184 uczniów z klas 1lb, 2tg, 2tl, 2lp, 3la, 4la, 3tsb, 3tlg. Lekcje odbyły się w terminie od 18 stycznia do 26 lutego 2024 r.
W celu przeprowadzenia lekcji nauczyciel historii przedsięwziął szereg działań, m. in.: wytyczył cele lekcji związane z historią pieniądza na przestrzeni dziejów w Polsce, szczególnie pojawienia się nazwy oraz waluty „złoty”, następnie opracował scenariusz lekcji, przygotował prezentację multimedialną dostosowaną do celów lekcji, zawierającą dużą ilość ilustracji, które pełniły rolę źródła historycznego ikonograficznego potrzebnego do analizy przez uczniów oraz opracował trzy karty pracy: „Banknoty II Rzeczypospolitej”, „Radzyński skarb z lat 30-tych” i „Polski złoty ma 100 lat”. Nauczyciel zaplanował wykorzystanie z własnych zbiorów reprintu „jednego talara” z wydawnictwa „Banknoty Polskie”, trzech oryginalnych banknotów z czasów II Rzeczypospolitej, fragmentów filmu edukacyjnego NBP „Józef Mehoffer. Twórca pieniądza”. Do realizacji celów lekcji nauczyciel zaplanował metody i formy aktywizujące uczniów: wykład nauczyciela, rozmowa nauczająca, praca z kartą pracy i źródłem historycznym, praca w parach, praca indywidualna oraz metoda audiowizualna.
Pojęciami ekonomicznymi wprowadzonymi w czasie lekcji zostały: jednostka obrachunkowa pieniężna, tezauryzacja, inflacja, hiperinflacja, emitent waluty oraz nazwy i zadania instytucji: Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa, Bank Polski, Narodowy Bank Polski i Mennica Państwowa. Na każdej lekcji uczniowie pracowali z materiałem źródłowym według opracowanego scenariusza lekcji i dzielili się efektami swojej pracy w kontekście celów lekcji. Podczas lekcji nauczyciel wspierał, nadzorował pracę, omawiał wyniki pracy uczniów, motywował i indywidualizował pracę uczniów.
Zgodnie z wymogami programu NBP jedna z lekcji historii w klasie 2lp została nagrana i powstał około 13 minutowy dokument. W lekcji uczestniczyło 25 uczniów, którzy przekazali nauczycielowi wymagane zgody na publikację wizerunku. Film nagrali uczniowie z klasy 3ti Kamil Krawczyk i Wiktor Ładny. Montażem filmu i obudową graficzną zajęła się pani Katarzyna Zakrzewska – nauczyciel przedmiotów informatycznych w ZSP. W filmie zostały również wykorzystane filmiki, które nagrali uczniowie po zakończeniu lekcji.
Każda lekcja przebiegała zgodnie z zaplanowanym scenariuszem. Uczniowie na początku lekcji otrzymali kartę pracy „Banknoty II Rzeczypospolitej” i zadanie, aby w trakcie lekcji na karcie pracy zapisywali informacje wskazane w poleceniu. Nauczyciel podał cele lekcji i dokonał wprowadzenia do tematu w formie wykładu wspomagając się prezentacją multimedialną. W formie wykładu omawiał historię emisji waluty polskiej: monet emitowanych przez władców Polski, gdzie wyjaśnił pojęcie „jednostki obrachunkowej pieniężnej”, pierwszych banknotów, pierwszych emisji w walucie złoty oraz emisji państw zaborczych w czasie rozbiorów oraz w czasie I wojny światowej. W trakcie wykładu zaprezentował uczniom reprint banknotu „Jeden Talar” z czasów Księstwa Warszawskiego informując, że miał on równowartość sześciu złotych polskich, gdzie 1 złoty nadal równał się 30 groszom oraz przekazał reprint uczniom, aby z bliska kolejno mogli mu się przyjrzeć. Przy prezentowaniu treści o pieniądzu w czasie I wojny światowej i na początku istnienia II Rzeczypospolitej nauczyciel omówił powołanie przez zaborców Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej emitującej markę polską również na początku istnienia II Rzeczypospolitej. Następnie przedstawił propozycje nazwy dla polskiej waluty i rezultaty dyskusji społecznej z 1919 r. wraz z decyzjami prawymi w tej sprawie: dekretem Naczelnika Państwa o nazwie „lech” i ustawą Sejmu” o nazwie „złoty polski”. Przedstawił też informację o decyzji druku banknotów złotowych przez banki zagraniczne. Uczniowie na podstawie wiedzy z wykładu nauczyciela oraz źródeł zawartych w prezentacji multimedialnej, w rozmowie nauczającej, odpowiadali na pytania: czym jest proces tezauryzacji, ile walut używali Polacy w czasie I wojny światowej, jakie skutki miał chaos monetarny dla gospodarki państwa oraz rozważyli przyczyny, dla których podjęto druk banknotów w nominale złoty za granicą w 1919 r. Uczniowie z tymi zadaniami poradzili sobie bardzo dobrze.
Przy omawianiu przez nauczyciela kryzysu finansowego II Rzeczypospolitej uczniowie dokonali analizy gwałtownego wzrostu cen oraz banknotów na podstawie źródła w prezentacji i zdefiniowali zjawiska inflacji i hiperinflacji. Nauczyciel sprawdził poprawność wypełniania karty pracy „Banknoty II Rzeczypospolitej”.
Następnie została omówiona reforma walutowa ministra skarbu Władysława Grabskiego, jej etapy, powołanie instytucji Mennicy Państwowej i Banku Polskiego oraz ich zadania. Uczniowie korzystając ze źródeł zawartych w prezentacji multimedialnej odpowiadali na pytania o postaci historyczne umieszczane na banknotach z pierwszych emisji Banku Polskiego, ich zasług dla sprawy polskiej oraz zauważyli, że wzór graficzny banknotów z różnych emisji zmieniał się.
Następnie nauczyciel zaprezentował uczniom fragmenty filmu edukacyjnego NBP o najpiękniejszym banknocie II Rzeczypospolitej i jego autorze Józefie Mehofferze, na podstawie którego uczniowie odpowiedzieli na pytania: kim był autor projektu graficznego tego banknotu, kiedy ogłoszono konkurs na banknot 100 złotowy a kiedy wszedł on do użytku oraz czym zajmuje się Mennica Państwowa i Bank Polski. Zadanie to wypadło bardzo dobrze. Uczniowie mogli na prezentacji zobaczyć monety obiegowe oraz okolicznościowe II Rzeczypospolitej.
W kolejnej fazie lekcji nauczyciel przedstawił uczniom element historii lokalnej – krótką opowieść o przypadkowo odkrytym skarbie w Radzyniu Podlaskim zawierającym banknoty II RP. Uczniowie otrzymali zadanie z kartą pracy „Radzyński skarb z lat 30-tych” zawierającą zeskanowane banknoty oraz pytania, na które udzielali odpowiedzi. W trakcie tego zadania nauczyciel przekazał uczniom oryginalne banknoty, na których mieli obejrzeć znaki wodne. Uczniowie poradzili sobie z postacią Emilii Plater. Pozostałe zagadnienia pomógł wyjaśnić nauczyciel. Nauczyciel poinformował, że autorem grafik na banknotach był Wacław Borowski, uczeń Józefa Mehoffera. Zadanie uczniowie ocenili jako bardzo ciekawe.
W ramach podsumowania lekcji uczniowie wykonali poprawnie zadania z karty pracy „Złoty polski ma 100 lat” oraz jeszcze raz zaprezentowali w całości wyniki pracy z kartą „Banknoty II Rzeczypospolitej”. Na zakończenie nauczyciel opowiedział o współczesnych zadaniach Narodowego Banku Polskiego. Poprosił uczniów o podzielenie się z klasą tym, czego dowiedzieli się tej lekcji. Zaproponował, aby nagrali filmik z krótką wypowiedzią na temat tego, czego nauczyli się na lekcji.
Zapraszamy do obejrzenia materiału filmowego.