16 kwietnia 2015 r. w naszej szkole już po raz trzeci odbyła się lekcja archiwalna. Przedmiotem zajęć było zagadnienie z historii regionalnej – „Areszt Urzędu Bezpieczeństwa w Radzyniu Podlaskim”. W tym miejscu w czasie II wojny światowej mieścił się areszt Gestapo, a w latach 1944- 1956 areszt Urzędu Bezpieczeństwa. W areszcie tym w okresie nasilonej stalinizacji władze sowieckie przetrzymywały i torturowały swoich przeciwników. W wymienionym latach przetrzymywanych w nim było około 1790 osób, w tym 450 Żołnierzy Wyklętych.
Wykład połączony z prezentacją multimedialną poprowadził kierownik radzyńskiego oddziału Archiwum Państwowego w Lublinie dr hab. Dariusz Magier. Przybliżył uczniom fakty historyczne związane nie tylko z funkcjonowaniem tego aresztu mieszczącego się w małym niepozornym budynku przy dawnej komendzie policji przy ul Warszawskiej, ale również warsztat pracy historyka i archiwisty.
Najważniejszym walorem historycznym aresztu śledczego w Radzyniu są zachowane na ścianach cel inskrypcje więźniów. Utrwalone zostały imiona, nazwiska, daty, modlitwy czy kreski oznaczające dni przetrzymywania. Inskrypcje te stały się podstawą do przeprowadzenia szczegółowych badań archiwalnych. Uczniowie dowiedzieli się, jak krok po kroku, czyli np. od posiadania niewielkiej ilości danych (imię, nazwisko, data), dzięki kwerendzie w Instytucie Pamięci Narodowej, można ustalić dokładne dane i dalsze losy aresztantów. Łącznie udało się poznać nazwiska 395 aresztantów. Dzięki prezentacji zdjęć tego niepozornego budynku uczniowie dowiedzieli się jakie zmiany zostały wprowadzone w wyniku dostosowywania go do warunków mieszkalnych, ponieważ obecnie znajdują się w nim mieszkania komunalne a w celach aresztu piwnice gospodarcze.
Lekcję zakończył pokaz diaporamy zdjęć inskrypcji ze ścian dwóch cel aresztu śledczego UB.
Pan dr hab. D. Magier poinformował uczniów, że zostały podjęte działania w celu utworzenia w tym miejscu muzeum. Jest to ważna inicjatywa, tym bardziej, że wszystko jest zachowane w stanie oryginalnym, jak schody do piwnicy czy drzwi cel z judaszami. Fejsbukowy profil tej inicjatywy „Tak dla Muzeum w katowni Gestapo/UB w Radzyniu Podlaskim” polubiło już ponad 900 osób. Dzięki tej lekcji wielu uczniów dowiedziało się o istnieniu tak ważnego miejsca w naszym mieście.
Wszystkich, którzy nie mogli być na lekcji a chcą dowiedzieć się szczegółów, zachęcam do zajrzenia do internetowych publikacji poświęconych temu zagadnieniu na stronach:
Areszt UB w Radzyniu Podlaskim
