W dniach 5-6 września 2017 w Lublinie odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa „Tradycyjne pożywienie- od codzienności do sacrum po produkt regionalny”. Organizatorzy: Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie, Muzeum Lubelskie i Polskie Towarzystwo Ludoznawcze zaprosili do udziału Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim i Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II w Radzyniu Podlaskim. Bogaty program konferencji obejmował IX sesji panelowych poświeconych tradycyjnemu pożywieniu, promocję marki Radzyńska Kraina Serdeczności, folderu „Pamięć smaków. Tradycje kulinarne w powiecie radzyńskim (południowe Podlasie)” oraz degustację potraw regionalnych, przygotowanych przez uczniów ZSP im. Jana Pawła II.
Folder „Pamięć smaków” powstał w ramach projektu „Kulinarne dziedzictwo południowego Podlasia”, zrealizowanego w roku 2016 przez Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Edukacyjnych przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II w Radzyniu Podlaskim i Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim. Patronat objął Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie. Konsultantem naukowym projektu była doktor habilitowany, prof. UMCS. Katarzyny Smyk.
Inicjatywa miała na celu utrwalenie części niematerialnego dziedzictwa z terenu Powiatu Radzyńskiego i integrację międzypokoleniową.
Podczas konferencji pani dr hab. Katarzyna Smyk wygłosiła wykład „ Tradycje kulinarne jako niematerialne dziedzictwo kulturowe”, podczas którego poddała naukowej analizie treści zawarte w folderze. Jolanta Bilska, redaktor tomu, przedstawiła efekty pracy projektowej oraz markę Radzyńska Kraina Serdeczności.
Zaprezentowane w ‘Pamięci smaków” przepisy są typowe dla kuchni południowego Podlasia, co znajduje potwierdzenie w publikacjach naukowych (np. „Tam na Podlasiu. IV Pożywienie- czyli o czymś dla ciała i ducha” Redaktorzy serii: Jan Adamowicz, Marta Wójcicka, Wola Osowińska 2014).W przepisach dominują dania jarskie, przygotowywane z produktów pochodzących z własnych gospodarstw. Niektóre potrawy obecnie wykonuje się sporadycznie, jak np. zupę makową z zacierką, podcios, szary barszcz, hamsę czy hołojec.
Mariola Tymochowicz w artykule „ Pożywienie codzienne mieszkańców Południowego Podlasia” pisze : „W ostatnich kilkudziesięciu latach jedzenie mieszkańców wsi w dużym stopniu zatraciło swój wiejski charakter, a tak zwane potrawy tradycyjne czy regionalne pojawiają się na stołach podczas świąt kościelnych czy rodzinnych. Możemy ich skosztować także coraz częściej na różnych konkursach kulinarnych, festynach lokalnych(…) Trzeba jednak pamiętać, że proponowane tam jadło chłopskie zaliczamy do potraw świątecznych, gdyż (…) codzienne jedzenie na wsi było stosunkowo skromne i mało urozmaicone” ((M. Tymochowicz, Pożywienie codzienne mieszkańców Południowego Podlasia, w:Tam na Podlasiu. IV Pożywienie- czyli coś dla ciała i coś dla ducha pod red. Jana Adamowskiego i Marty Wójcickiej, Wola Osowińska 2014, s.31)
Odnosząc się do tej wypowiedzi warto nadmienić, że Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim, mając na uwadze znaczenie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, stworzyło turystyczną markę Radzyńska Kraina Serdeczności, a jeden z jej elementów to Folklor ze smakiem. . Na krajowej Liście Tradycyjnych Produktów prowadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2016 roku było wpisanych 20 produktów z powiatu radzyńskiego:
Na terenie Radzyńskiej Krainy Serdeczności odbywa się wiele imprez i przeglądów kultywujących dawne tradycje i obrzędy, w tym również te związane z pożywieniem. Warto odwiedzić izby regionalne w Woli Osowińskiej, Kolembrodach, Białej czy Przegalinach Dużych.
Stoisko z tradycyjnymi potrawami regionalnymi, czyli artefaktami niematerialnego dziedzictwa regionu, przygotowali z pomocą nauczycieli Agnieszki Śledź i Jacka Michalaka uczniowie klasy 3 technikum gastronomicznego ZSP im. Jana Pawła II. Sama kompozycja potraw była dziełem sztuki kulinarnej i zachwyciła uczestników konferencji- pracowników naukowych i animatorów kultury z różnych części Polski. Podczas degustacji radzyńskich specjałów okazało się, że treść jest równie wyjątkowa co forma. Uczniowie i nauczyciele zebrali wiele zasłużonych pochwał.
Nie mniejszym powodzeniem cieszyło się również stoisko informacyjne Powiatu Radzyńskiego- Radzyńska Kraina Serdeczności, przygotowane przez pana Bogdana Sozoniuka i panią Agatę Pasek. Uczestnicy konferencji byli zainteresowani zarówno marką turystyczną, jak i materiałami promocyjnymi, w tym publikacją „Pamięć smaków. Tradycje kulinarne w powiecie radzyńskim” oraz wydanym wcześniej folderem „Szlak literacki po terenie powiatu radzyńskiego”. Pracownicy Wydziału Spraw Społecznych Starostwa Powiatowego w Radzyniu Podlaskim udzielali fachowych informacji na temat marki Radzyńska Kraina Serdeczności i zapraszali do odwiedzenia powiatu radzyńskiego. Konferencja była też okazją do nawiązania nowych kontaktów, wymiany doświadczeń i poszukiwania nowych inspiracji do działania na rzecz środowiska lokalnego.
Przedstawione podczas konferencji dziedzictwo kulturowe Powiatu Radzyńskiego jest jednocześnie tradycyjne, współczesne i żywe – reprezentuje nie tylko odziedziczone tradycje przeszłości, ale także współcześnie, twórczo przekształcane praktyki. Według relacji osób biorących udział w projekcie wiele przepisów jest żywych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Każdy przejaw kulinarnego dziedzictwa jest cenny dla tych, którzy go praktykują, ponieważ zapewnia ono poczucie przynależności do ich wspólnoty. Dlatego podlaska pamięć smaków zasługuje na utrwalenie.(Jolanta Bilska)
