Pamięć smaków. Tradycje kulinarne w Powiecie Radzyńskim (południowe Podlasie)
Tuż przed świętami Bożego Narodzenia ukazał się w folder, prezentujący przepisy i tradycje kulinarne w powiecie radzyńskim. Powstał w ramach projektu, zrealizowanego w roku 2016 przez Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Edukacyjnych przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II w Radzyniu Podlaskim i Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim pod patronatem Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie.
Inicjatywa ma na celu ocalenie części niematerialnego dziedzictwa z Południowego Podlasia, szczególnie z terenu Powiatu Radzyńskiego i integrację międzypokoleniową.
Uczestnicy- uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z Powiatu Radzyńskiego poszukiwali odpowiedzi na pytanie „Co dawniej u nas jadano?” W okresie od 01 października do 25 listopada 2016 zbierali materiał podczas rozmów z osobami starszymi: znajomymi, dziadkami, rodzicami, sąsiadami. o zwyczajach, związanych z żywnością, przygotowywaniem i spożywaniem posiłków.
Eksploratorzy, posiłkując się ankietą, zapisywali tradycyjne, niekiedy zapomniane już receptury. Do koordynatorów projektu zgłaszały się też bezpośrednio osoby starsze i dzieliły swoimi wspomnieniami i wiedzą. na temat dziedzictwa kulinarnego południowego Podlasia.
Zamieszczone przepisy zebrane zostały na terenie Powiatu Radzyńskiego i w miejscowościach ościennych: Biała, Bezwola, Branica Radzyńska, Branica Suchowolska, Derewiczna, Drelów, Leszkowice, Ossowa, Polskowola, Przegaliny Małe, Radzyń Podlaski, Turów, Siedlanów, Sobole, Szóstka, Wohyń, Wola Osowińska. Publikacja zawiera przepisy na potrawy znane, popularne, jak i takie, które ulegają zapomnieniu, a stanowią ważną część naszego dziedzictwa.
Dr hab. Katarzyna Smyk (UMCS) w artykule wstępnym „Tradycje kulinarne a Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku (prolegomena)” pisze: Wyniki radzyńskiego projektu „Kulinarne dziedzictwo południowego Podlasia” przekonują, że także polskie regionalne tradycje zogniskowane wokół pożywienia codziennego i odświętnego wypełniają wymogi stawiane przez zapisy Konwencji UNECSO z 2003 roku, a także – ze względu na wysokie walory kulturowe i mocne kulturowe zakorzenienie – zasługują na taki wpis i na ochronę jako jeden z ważniejszych składników polskiego dziedzictwa niematerialnego.
W przygotowanie publikacji zaangażowało się wiele osób i instytucji: Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim ( Bogdan Sozoniuk), Radzyńskie Towarzystwo Inicjatyw Edukacyjnych przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II (Grażyna Dzida, Piotr Mackiewicz, Paweł Iwańczuk, Marcin Frączek, Dorota Krasucka, Agnieszka Śledź, Anna Matysiak, Jolanta Bilska, Małgorzata Tokarska), Instytut Kulturoznawstwa UMCS w Lublinie ( dr hab. Katarzyna Smyk), Lokalna Grupa Działania Zapiecek, Jakub Marcin Jakubowski,Waldemar Krupa, Jakub Bilski,Tomasz Młynarczyk, Michał Oleksiej, Hubert Czarnocki, Grażyna Hankiewicz, Agnieszka i Witold Buchowie, Mieczysława Kulicka-Muszyńska.
Słowa uznania należą się uczniom szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu powiatu, ponieważ to oni przede wszystkim poszukiwali przepisów i spisywali wspomnienia. Są to: Jakub Kowalik, Karolina Trochimiak , Magdalena Kalenik, Julita Malinowska, Jakub Antoniuk, Natalia Sielezińska, Jakub Krupski, Wiktoria Sawicka, Michał Brzozowski, Bożena Wawryszczuk, Oliwia Gostkowska, Klaudia Szabaciuk, Marta Bilska, Anna Skoczylas.
W zamierzeniu autorów publikacja ta ma mieć wartość nie tylko dokumentacyjną, ale i praktyczną. Być może stanie się dla Czytelników inspiracją do odkrywania rodzinnych tradycji kulinarnych i pielęgnowania ich na co dzień. Jeśli ktoś z Państwa nie wie, co to jest hamsa, podcos czy hołojec, to zapraszamy do lektury. Folder dostępny będzie w punktach informacji turystycznej od stycznia.
Spis potraw i napojów regionalnych oraz wykaz autorów
1. Hamsa Jakub Kowalik
2. Chłodnik do kartofli Karolina Trochimiak
3. Kwaśne mleko Karolina Trochimiak
4. Podsos z młodych liści kapusty Małgorzata Tokarska
5. Hołojec Magdalena Kalenik
6. Jabłczanka Marta Bilska
7. Wiśnianka z domowym makaronem Marta Bilska
8. Krupnik z kartoflami Piotr Jarmosiewicz
9. Kartoflanka na mleku z zacierką Julita Malinowska
10. Zupa zacierka Jakub Antoniuk
11. Kapłon Magdalena Kalenik
12. Kapłonik Karolina Trochimiak
13. Zupa makowa z zacierkami Eugenia Chmielewska, Elżbieta Warsz
14. Barszcz na zakwasie Magdalena Kalenik
15. Szary barszcz Natalia Sielezińska
16. Kapusta podawana z grochem Jakub Krupski
17. Prażucha Wiktoria Sawicka
18. Szybkie pyzy ziemniaczane Wiktoria Sawicka
19. Placuszki serowo- ziemniaczane Wiktoria Sawicka
20. Pierogi z szarym farszem Mieczysława Kulicka- Muszyńska
21. Rolada ziemniaczana Mieczysława Kulicka- Muszyńska
22. Kopytka z makiem Piotr Jarmosiewicz
23. Bliny Barbara Jarmosiewicz
24. Marchwianka Anna Matysiak
25. Łoboda z pęczakiem Elżbieta Warsz
26. Parowańce Eugenia Chmielewska, Elżbieta Warsz
27. Pierogi z kaszą jaglaną Jolanta Bilska
28. Pierogi z wronimi uszami (wroniakami) Marta Bilska
29. Placki na blachę (osuchy) Karolina Trochimiak
30. Racuchy z serem Jadwiga Cisak, Michał Brzozowski
31. Racuchy z jabłkami Teresa Bernat, Izabela Smogorzewska
32. Racuchy na sodzie Jolanta Bilska
33.Babka drożdżowa, kruche ciasto na amoniaku, amoniaczki- Bożena Wawryszczuk
34.Chleb Oliwia Gostkowska
35.Marchwiak Klaudia Szabaciuk
36.Szarlotka Babci Oli Anna Skoczylas