70 rocznica wybuchu drugiej wojny światowej stała się pretekstem do zorganizowania 4 września 2009 r. w Radzyniu Podlaskim konferencji naukowej pod hasłem „Wrzesień 1939 i druga wojna światowa na ziemi radzyńskiej”. Jak przystało na głównych organizatorów, czyli Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych oraz Radzyńskie Towarzystwo Naukowe (Libra) tematyka została ograniczona do wydarzeń z lat wojny i okupacji do terenu przedwojennego powiatu radzyńskiego, który był znacznie większy niż obecnie. W jego granicach znajdowały się 3 miasta: Kock, Międzyrzec Podlaski i Radzyń Podlaski oraz 14 gmin: Biała, Brzozowy Kąt, Jabłoń, Kąkolewnica, Komarówka Podlaska, Milanów, Misie, Siemień, Suchowola, Szóstka, Tłuściec, Wohyń, Zahajki oraz Żerocin.
Różnorodna tematyka 15 referatów pozwoliła zarówno prelegentom jak i słuchaczom, zgromadzonym w I LO w Radzyniu Podlaskim, na nowo odkryć historię naszego regionu w tak trudnym okresie. Słuchacze mieli możliwość prześledzić przebieg działań militarnych prowadzonych w okolicy Radzynia w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. oraz poznać hitlerowską strukturę administracyjną wprowadzoną przez Niemców po kapitulacji Polski. Rodzący się na ziemi radzyńskiej ruch oporu był silnie zakotwiczony w istniejących przed wojną formacjach politycznych, szczególnie mocno w ruchu ludowym, a wszelka pomoc okazywana przez społeczeństwo (finansowa, żywnościowa), pozwoliła na intensywny rozwój walki partyzanckiej w ramach Związku Walki Zbrojnej, a od 1942 r. Armii Krajowej. Pamięć następnych pokoleń o ofierze złożonej z krwi i życia przez żołnierzy Podziemnego Państwa Polskiego trwa, czego dowodem są liczne pomniki i miejsca pamięci rozsiane po całej ziemi radzyńskiej. 
Z referatów wyłoniły się nie tylko te dobre, ale przede wszystkim te trudne sąsiedzkie relacje z mniejszościami narodowymi, które mieszkając od dawien dawna wśród Polaków nie zawsze potrafiły sobie pomagać, a kolaboracja jawna lub ukryta miała tutaj poważne przyczyny. Słuchacze mieli możliwość uświadomić sobie na nowo w jak trudnej sytuacji znalazł się Kościół i kapłani, tradycyjnie już od czasów zaborów represjonowani przez okupanta (zob. Kulturkampf), za dodawanie Polakom wiary, siły i otuchy.
Nasza szkoła, czyli obecnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II a wcześniej Zespół Szkół Zawodowych Nr 1, znalazła szczególne miejsce w omówieniu tajnego nauczania w okresie okupacji. Jej powstanie jako prywatnej Szkoły Rzemieślniczej w 1942 r., z inicjatywy inżyniera Stanisława Mańkowskiego sprawiło, ze ucząca się tu młodzież nie była wywożona na roboty do Niemiec. Autor referatu dowiódł także, że lista nauczycieli znajdująca się na Domu Nauczyciela, którzy zginęli prowadząc tajne nauczanie, jest nieaktualna, ponieważ nauczycieli tych było znacznie więcej.
W tragiczne losy okupacji wplecione są losy ziemiaństwa i ich majątków ziemskich. To oni szczególnie mocno wspierali finansowo ruch oporu do momentu aresztowania i przejęcia ich gospodarstw przez Niemców. Schemat działania hitlerowców w każdym zajętym majątku był podobny – najpierw zniszczyć duże zasoby biblioteczne, odciąć domowników od żywności zmuszając ich do wyjazdu, przejąć zarząd nad gospodarstwem i produkować, przy wykorzystaniu sił polskich i żydowskich, na potrzeby frontu. Jest oczywistym, że straty poniesione przez mieszkańców powiatu radzyńskiego w związku z działaniami wojennymi, zarówno ludzkie jak i materialne były znaczne, ale nie każdy zdaje sobie sprawę, że gdyby nie funkcjonowanie zorganizowanej pomocy społecznej w okresie okupacji były by znacznie większe. A pomoc taka, niesiona przez ludzi dobrej woli, szczególnie lekarzy, istniała.
Dociekania naukowe prelegentów sprawiły, że światło dzienne ujrzało wiele faktów dotąd nieznanych, a bardzo interesujących, dotyczących naszego regionu. Dzięki temu można śmiało stwierdzić, że poziom konferencji był bardzo wysoki.
Wszyscy, nauczyciele i uczniowie, którzy żałują, że nie mogli uczestniczyć w sesji naukowej, będą mogli zapoznać się z treścią referatów w publikacji pokonferencyjnej, w której zamieszczone zostaną poniższe artykuły:
dr Marcin Paluch (Lublin) – Kampania 1939 w powiecie radzyńskim
dr Marek Konstankiewicz (Lublin) – Powiat radzyński w strukturze administracji terenowej w okresie 1939 – 1944
dr Wiesław Charczuk (Siedlce) – Struktury i przejawy działalności Polskiego Państwa Podziemnego w powiecie radzyńskim
dr Jacek Romanek (Lublin) – Powstanie i działalność Batalionów Chłopskich w Obwodzie 11 Radzyń
mgr Alicja Gontarek (Mińsk Mazowiecki) – Ludność żydowska powiatu radzyńskiego w okresie okupacji 1939 – 1944
mgr Damian Sitkiewicz (Mińsk Mazowiecki) – Mniejszość ukraińska powiatu radzyńskiego w okresie okupacji 1939 – 1944
dr Agnieszka Gątarczyk (Radzyń Podlaski) – Mniejszość niemiecka powiatu radzyńskiego w okresie okupacji 1939 – 1944
dr Rafał Dmowski (Siedlce) – Kościół rzymsko – katolicki powiatu radzyńskiego w okresie okupacji niemieckiej 1939 – 1944
dr Andrzej Tłomacki (Warszawa) – Kościół katolicki obrządku bizantyjsko – słowiańskiego (Kościół neounicki) w powiecie radzyńskim na przełomie lat 30 i 40 XX w.
dr Joanna Kowalik (Radzyń Podlaski) – Losy ziemian i majątków ziemskich powiatu radzyńskiego w okresie okupacji niemieckiej 1939 – 1944
dr Dariusz Szewczuk (Lublin) – Szkoła okupacyjna i tajne nauczanie w powiecie radzyńskim
w latach 1939 – 1944
dr Mariusz D. Bednarski (Puławy) – Pomoc społeczna w powiecie radzyńskim w okresie okupacji niemieckiej 1939 – 1944
dr Waldemar W. Bednarski (Puławy) – Kolaboracja z okupantem niemieckim (1939 – 1944) na terenie powiatu radzyńskiego
mgr Paweł Żochowski (Radzyń Podlaski) – Straty powiatu radzyńskiego powstałe w wyniku wojny i okupacji 1939 – 1944
mgr Tomasz Pietrzela (Radzyń Podlaski) – Pomniki i groby osób poległych w czasie II wojny światowej w powiecie radzyńskim
