Rokoko

Rokoko narodziło się we Francji jako nurt antagonistyczny do tego wszystkiego, co reprezentowały sobą rządy Ludwika XIV. Wiek XVII kończył się dla Francji zachwianiem jej potęgi militarnej i gospodarczej. Wyniszczająca wojna z drugą koalicją, do której przystąpiła neutralna dotąd Anglia, trwająca od 1688 do 1697 roku oraz odwołanie tolerancyjnego edyktu nantejskiego, w wyniku czego hugenoci opuścili Francję, spowodowały upadek przemysłu. Zapaść gospodarczą pogłębiło wplątanie Francji w hiszpańską wojnę sukcesyjną trwająca do 1714 roku. Nadmierne ciężary nałożone na ludność były przyczyną powstania kamizardów w Langwedocji. Powstanie chłopów i drobnych mieszczan upadło, ale było już wyraźnym sygnałem kryzysu państwa. Reprezentanci sfer intelektualnych zaczęli krytykować formy absolutystycznych rządów Ludwika XIV prowadzących do negatywnych zjawisk społeczno – gospodarczych i politycznych. Jawną krytykę absolutyzmu podjął arcybiskup Cambrai Francois Fenelon, wychowawca królewskiego wnuka. W „Historii Tellemaka” przedstawił on idealną monarchię oświeconą. Popadł w niełaskę i z „wygnania” w Rzymie pisał „Listy do króla” proponując zmianę ustroju Francji. W „Listach”, które opublikowano, dokonano krytyki panującego systemu politycznego i gospodarczego i zakwestionowano wartość dotychczasowych dokonań w dziedzinie sztuki. Potrzeby zmian dostrzegano również w literaturze i sztuce opanowanej przez swoisty dworski klasycyzujący barok. Antyk, w który zapatrzony był Ludwig XIV, miał przenikać wszystkie dziedziny sztuki. Nawet w literaturze stosowano tylko takie formy literackie, jakie były znane w starożytności.

W latach 80-tych XVII wieku toczył się spór o kształt literatury pomiędzy członkami Akademii znany jako spór „ starożytników „ z „ nowożytnikami”.Spory o kształt sztuk plastycznych toczyły się też w łonie samej Akademii Malarstwa i Rzeźby będącej ostoją barokowego klasycyzmu. Kierunek zachowawczy reprezentowali „pousseniści” a awangardowy „rubensiści” należący do młodszej generacji i będący zwolennikami dominacji koloru nad rysunkiem. Rubensiści proponowali większą swobodę twórczą tak pod względem formalnym, jak i doborem tematów. Triumfem tej postawy twórczej było malarstwo Antoinea Watteau. Przedstawił on w kolorystycznie roziskrzonych kompozycjach sceny parkowe z życia francuskiej „sociabilite”. Towarzyskie życie tego towarzystwa rozwinęło się po śmierci Ludwika XIV w okresie regencji pełnionej przez księcia Orleanu Ludwika Filipa. (Ludwik XIV przeżył syna i wnuka, a formalnym jego następcą został prawnuk Ludwik XV, którego żoną została Maria Leszczyńska). Skupiona dotąd w Wersalu, zgodnie z życzeniem „króla Słońce”, arystokracja mogła zamieszkać poza pałacem. W Paryżu powstało wówczas wiele willi i pałacyków zwanych „ hotels”. Paryskie „towarzystwo” złożone z arystokracji i reprezentantów bogatej burżuazji miało nowe poglądy na sztukę, a przede wszystkim stało się jej najważniejszym mecenasem. Sztuka wyrażająca te poglądy i idee nazwana została rokokiem i była zaprzeczeniem „klimatu” Wersalu. Pompę i bigoterię ostatnich lat rządów Ludwika XIV zastąpiła swoboda salonów, w których pierwszoplanową rolę zaczęły odgrywać kobiety. Słynne były salony pan i Rambouillet czy pani de Sevigne, w których literaci odczytywali swoje utwory i w których prowadzono swobodne dowcipne i błyskotliwe dyskusje. Rokokowej kobiecie towarzyszył wytworny elegancki mężczyzna spełniający kaprysy kobiety, ale będący teą aman tem i uwodzicielem. Tematy poważne(zwłaszcza w okresie regencji) zastąpiono romansami, „wyprawami” na wyspę miłości Cyterę w towarzystwie Wenus i dyskusjami nad sposobami osiągania szczęścia. Rokokowy hedonizm przeciwstawiał się kontrreformacyjnemu „memento mori”.
Nastąpiły daleko idące zmiany w obyczajowości. Swoboda seksualna akceptowana do tej pory w przypadku mężczyzn, została przyznana również kobietom. Życie i miłość miało przynosić radość i szczęście, chociażby krótkotrwałe. Poważni bogowie Olimpu: Zeus, Hera i Herakles ustąpili miejsca Afrodycie, Erosowi, bachantkom i Satyrom. Czytane w okresie baroku „Metamorfozy” Owidiusza zastąpiono jego „Ars amandi”.

MALARSTWO
Wśród malarzy francuskich na przełomie XVII i XVIII wieku toczył się spór o rysunek i kolor. Dominującą tendencją był pogląd o przewadze koloru. Naśladowcy Rubensa nie powtarzali jednak jego nasyconej mocnej kolorystyki, ale wprowadzali barwy pastelowe. Nastąpiła zmiana tematyki, chociaż antyk nadal dostarczał inspiracji i tematów. Wzniosłe bohaterskie dokonania herosów zastąpiono lekkimi opowiastkami, w których główne role odgrywały Afrodyta z Erosem (czasami przewrotnie złośliwym, bawiącym się nieodpowiedzialnie swą bronią). Malarze tworzą sielankowe pejzaże, na tle których widać wytworne towarzystwo uciekające na łono przyrody ( najczęściej do przypałacowego ogrodu). Z czasem sceny ukazywały sama zabawę (bez bóstw): towarzystwo na majówkach, flirty, muzykowanie, tańce, huśtawki itp. W portrecie barokową reprezentacyjność zastąpiono intymnością. Modne stały się portrety miniaturowe, oprawiane w kunsztowne i wyszukane ramki lub medaliony. Wszystkie uroki epoki rokoka znajdziemy w malarstwie Watteau.
Jean –Antoine Watteau (1684-1721)
 Wykształcony w Paryżu Watteau w młodości zafascynowany był malarstwem Rubensa i Wenecjan. Jednym z pierwszych znanych obrazów Watteau był „Odjazd na Cyterę” 1717 (w dwóch wersjach). Podobne w nastroju są „Zabawa towarzyska w parku” i „Towarzystwo w parku”. Niektóre obrazy Watteau pełne są zadumy, np. „Gilles”, a w innych odnajdujemy taneczny rytm: „Obojętny” z 1716 r. Malarz chętnie portretował muzyków z instrumentami: „Muzzesin” i „Lekcja muzyki”. Podejmował również temat aktu. „Toaleta” przedstawia nagą dziewczynę, która za chwilę się ubierze, a „Sąd Parysa” pokazuje odwróconą do nas plecami nagą Wenus. Oba akty są świetne malarsko, ale całkowicie pozbawione erotyzmu. Ostatnim bardzo ciekawym obrazem Watteau jest „ Szyld antykwariusza Gersainta”. Twórczość Watteau znalazła wielu naśladowców we Francji i innych krajach Europy. Naśladowcą Watteau był Jean-Baptiste – Joseph Pater(1696-1736), autor m.in. „Kontredansu pod drzewami”. Sceny z życia arystokracji, w klimacie Watteau, malował Nicolas Lancert(1680-1743). „Zabawa taneczna w parku zamkowym”, „Kadryl w gaju bukowym” czy „Rozpinanie obuwia na ślizgawce” to sceny pokazujące miłe spędzanie czasu. Na pełny rozkwit rokoka przypada twórczość Francois Bochera.
Francois Boucher (1703-1770)
Malarz i grafik studiował w Paryżu i we Włoszech. Od Wenecjan i Tiepola przejął kolorystykę obrazów oraz zamiłowanie do tematyki mitologicznej. Został malarzem madame de Pompadur, a wkrótce członkiem Akademii i jej rektorem, a w końcu pierwszym malarzem królewskim. Obrazy Bouchera to radosna afirmacja życia, zmysłowości i erotyzmu. Odpowiadało to nastrojowi, który madame Pompadur roztaczała wokół Ludwika XV. „Odpoczynek Diany”, „Bachantki”, „ Śpiąca Wenus”, „ Mademoiselle O’Murphy” to obrazy swawolne, pełne erotycznych aluzji, przedstawiające nie tyle mitologiczne boginie, co współczesne roznegliżowane damy. Boucher był twórcą świetnych portretów kobiecych. Kilkakrotnie malował panią Pompadour, tworząc za każdym razem wizerunki ujmujące i pełne elegancji. Najpiękniejszym obrazem Bouchera jest scena mitologiczna „Kąpiel Diany” z 1742 roku. Bardzo współczesna naga bogini przedstawiona została w niezwykle pięknej pozie. jest to też obraz o wyjątkowo subtelnej kolorystyce, ponieważ rokokowe złota i róże zrównoważone zostały chłodnym błękitem. We wspaniałej ciepłej kolorystyce namalowane zostało, subtelnie wymodelowane, ciało Diany. Diana, a może pani Pompadour, to ideał kobiecej urody rokoka. Boucher był artystą wszechstronnym. Malował obrazy, projektował dekoracje teatralne, wzory dekoracji porcelany, urządzał wnętrza w Wersalu, Fontainbleau i Hotel de Saubise. Najzdolniejszym uczniem Bouchera był J.H.Fragonard.
Jean Honore Fragonard(1732-1806)
Fragonard po pobycie w pracowni Bouchera i pięcioletnim pobycie we Włoszech wrócił do Paryża i dzięki protekcji faworyty królewskiej madame du Barry stał się malarzem paryskiego „towarzystwa”. Malował sceny pseudomitologiczne, zabawy towarzystwa i sceny rodzajowe ale dotyczące tylko uprzywilejowanej sfery. Dużą rolę w jego malarstwie odgrywała erotyka, traktowana lekko i dyskretnie. W „Huśtawce” oglądamy kobiecą bieliznę, a w „Szczęśliwych kochankach” widzimy miłosne igraszki. Podobnie nieeksponowana zmysłowość tkwi w obrazie „Dziewczyna igrająca z pieskiem”. W malarstwie Fragonarda prawdziwym tematem jest kobieta, pięknie ubrana lub rozebrana, roztaczająca wokół siebie czar i wdzięk. Takie są też portrety malowane przez Fragonarda, np. „Portret pani de Guimard”. Fragonard był też dobrym pejzażystą. W scenach parkowych widać jego zamiłowanie do przyrody i wrażliwość na światło. Widać to w obrazach „ Źródło miłości” i „Wieniec dla ukochanego”. Twórczość Fragonarda to ostatni etap rokoka w którym ujawniły się elementy sentymentalizmu (podobnie jak u Bouchera). Dla francuskich elit „ nawrót ku naturze” był tylko modą, a sceny pseudopasterskie, tak jak i gospodarstwo rolne Marii Antoniny, były groteską.

RZEŹBA
 W 2 poł. XVII wieku najwybitniejszym rzeźbiarzem europejskim był Gianlorenzo Bernini. Jego ekspresyjna sztuka znalazła uznanie w oczach Charlesa le Bruna, który nadzorował dekoracje wnętrz pałacowych Wersalu i ozdabianie wersalskiego ogrodu. Pracujący na zlecenie le Bruna rzeźbiarze, nawet tak wybitni jak Girardon czy Coysevoux i Tuby, musieli uwzględniać gusty zleceniodawcy i wprowadzać do swych dzieł berniniowski dynamizm i ekspresję. Dlatego do połowy XVIII wieku, kiedy rokoko było już stylem rozwiniętym, rzeźba pozostawała barokowa. Rokoko, które odrzuciło programowo patos, zrezygnowało całkowicie z rzeźby pomnikowej. Libertynizm ówczesnych mecenasów sztuki nie sprzyjał też powstawaniu rzeźb nagrobkowych. Rzeźbą symbolizującą przemianę baroku w rokoko jest „ Amor wycinający łuk z maczugi Herkulesa”. Jej autor Edme Bouchardon (1698-1762) zrealizował kilka rzeźb uznawanych za rokokowe. „Fontanna Neptuna” w Wersalu (1739), płaskorzeźbione „Cztery pory roku” na fontannie przy ulicy Grenelle(1745) posiadają rokokową lekkość i grację. W późniejszym okresie twórczości Bouchardon przeszedł na pozycje klasycyzmu.
Jean Baptiste Pigalle(1714-1785)
 Pierwszy okres twórczości Pigalla można zaliczyć do rokoka. Rzeźby „Wenus” i „Merkury” cechuje rokokowy wdzięk i intymność. Pełne wdzięku są też rzeźby przedstawiające dzieci, m.in. „Chłopiec z klatką”(1750). Po połowie XVIII wieku jak większość rzeźbiarzy tworzył w manierze klasycznej.
 Etiene Maurice Falconet (1716-1791)
Jeden z najciekawszych rzeźbiarzy rokoka, protegowany pani de Pompadour, wykonał do jej rezydencji w Bellevue i Cercy szereg rzeźb posągowych i całych grup o tematyce mitologicznej i alegorycznej. „Zima”, „Milon z Krotonu”, „Pigmalion i Galatea”, Postacie rzeźbione przez Falconeta, nimfy, kąpiące się kobiety zadziwiają lekkością i wyrafinowaniem. W 1757 roku Falconet został kierownikiem działu rzeźby w wytwórni porcelany w Sevres. Najsłynniejszą rzeźbą Falconeta jest zaprojektowany w 1766 roku pomnik konny cara Piotra I, znajdujący się w Petersburgu. Pomimo że rzeźba jest dużych rozmiarów, charakteryzuje się lekkością i dynamizmem. Dzięki tym walorom pomnik uważany jest za jedno z najlepszych dzieł rzeźbiarskich na świecie.    
W 2poł. XVIII wieku dynamicznie rozwijała się rzeźba poza Francją. W krajach niemieckich działali m.in. bracia Assamowie, ale tworzyli głównie rzeźby sakralne. Podobnie w innych krajach, a także w Polsce, rzeźba o charakterze świeckim ustępuje pod względem ilości tworzonych dzieł rzeźbie sakralnej.

ARCHITEKTURA
Po śmierci Ludwika XIV i rozwiązaniu dworu wersalskiego szlachta przeniosła się do Paryża. Na przedmieściu Saint-Honore, a później na lewym brzegu Sekwany w okolicach Ogrodu Luxemburskiego do lat 30 XVIII wieku wzniesiono wiele rezydencji zwanych „hotels”. Zbudowane w okresie regencji i rokoka pałace były jak na barokowe standardy niewielkie i miały mało ozdobne elewacje. W dekoracji fasad zrezygnowano z klasycznych porządków i bogatej szaty architektonicznej. Ozdobne pozostały tylko portale i górne części oprawy okien. W 1740 roku powstał w Paryżu Hotel de Soubise, z charakterystycznie wybrzuszoną środkową częścią fasady, w postaci ryzalitu na rzucie półkola. Architektura tego pałacu należy jeszcze do baroku a rokokowy jest wystrój wnętrz. Dużo bardziej zróżnicowane były bryły pałac ów w krajach niemieckich. W latach 1711-1722 powstał w Dreźnie zespół pałacowy Zwinger. Pawilon zachodni pałacu ma na osi półkolisty salon. Podobnie salon o takim kształcie ma ukończony w 1738 roku w Monachium pałacyk Amalienburg. Parterowym pawilonem, z półkolistym salonem pośrodku, jest też pałacyk Sanssouci w Poczdamie. Dające się zauważyć cechy wspólne rokokowych pałaców to stosowanie wielkich portre-fenetre (okna wielkości drzwi) i bogata dekoracja ryzalitu środkowego. W krajach niemieckich dekoracja rzeźbiarska występuje również w tympanonach i w partiach attykowych, zasłaniających częściowo dach.
 Największe zmiany przyniosło rokoko w dekoracji i wyposażeniu wnętrz. Twórcą nowych rozwiązań dekoracyjnych był Gillec-Marie Oppenrot (1672-1742), rzeźbiarz pochodzący z rodziny holenderskich meblarzy, a najbardziej charakterystyczny dla rokoka element zdobniczy „rocaille” wymyślił ok. 1730 roku snycerz i dekorator Nicolas Pineau (1684-1754). Motywy wymyślone przez Pineau wykorzystał złotnik Juste-Aurele Meissonnier (1686-1750) projektując i realizując w stylu „malowniczym”. Nowe dekoracje zarwały, choć nie całkowicie, z podziałami architektonicznymi, a głównym elementem stały się płyciny ujęte stiukowymi ramami zdobionymi motywami muszlowymi, roślinnymi i rocaillem ( kogucim grzebieniem). Z czasem dekoracyjne panneau(płyciny) stawały się coraz bardziej asymetryczne. Pola płycin wypełniano najczęściej malowidłami ze scenkami mitologicznymi lub pasterskimi, lub subtelnymi płaskorzeźbami o podobnej tematyce. Popularne i często naśladowane były dekoracje wykonywane przez Jacquesa-de La Joue(1686-1761) współpracującego z Pineau i Meissonnierem. Dzięki albumom, które pełniły rolę katalogów dla zamawiających, takie dekoracje rozpowszechniły się w całej Europie. Następną rokokową modą było zainteresowanie „chińszczyzną”. Do malowideł dekoracyjnych wprowadzono motywy chińskie, chińska porcelana i wyroby z laki były nieodzownymi w rokokowych salonach. W latach 1754-57 zbudowano w zespole pałacowym „Sanssouci” pawilon chiński przeznaczony do picia herbaty, „Teehaus”. Architektura i dekoracje tego budynku niewiele mają wspólnego z prawdziwą sztuką chińską, ale są fantazją europejską na ten temat. Do Polski rokoko dotarło dzięki wyjazdom polskich arystokratów do Paryża i naszym kontaktom z Saksonią, szczególnie w okresie panowania Augusta III Sasa, króla Polski w latach 1733-1763.
    
ARCHITEKTURA SAKRALNA
Architektura sakralna rozwijała się głównie w krajach niemieckich, Czechach i Polsce. Powstające w XVIII wieku kościoły często były barokowe, ale ich wystrój wnętrz należał do nowego stylu. Wiele kościołów osiemnastowiecznych miało jednak oryginalne rokokowe plany i bryły. Motywem przewodnim była płynna falująca linia i bogata sztukatoryjno–malarska dekoracja. Genezy sakralnego rokoka należy szukać nie we Francji, gdzie powstał charakterystyczny rocaille, ale w twórczości włoskich architektów barokowych: Berniniego, Borrominiego i Guarniniego. Architekci północnych Włoch, Austrii, Czech i krajów niemieckich rozwijali tę architekturę w kierunku „ falowania fasad i planów”, wysubtelniania oraz lekkości, odpowiadającej estetyce rokokowej. Najistotniejszą cechą odróżniającą kościoły barokowe od rokokowych był nowy sposób budowania skomplikowanych układów przestrzennych. Wydłużone wnętrza kościołów tworzono przez zestawianie form owali. W przyziemiu tworzyły one pofalowaną nawę, a ponad przeprutymi arkadami aneksami kaplicowymi umieszczano empory. Zestawianie jednakowych jednostek przestrzennych i jednostek o niepowtarzalnych kształtach doprowadziło do odejścia od systemu ścienno-filarowego (stanowił podstawę konstrukcji począwszy od bazyliki wczesnochrześcijańskiej) i zastosowanie konstrukcji nowatorskich, które osiągały granice wytrzymałości cegły.
 W katolickiej Bawarii działał wybitny architekt Dominicus Zimmermann (1685-1766). Jego najbardziej znane realizacje to kościół odpustowy w Wies i kościół pw. św. Pawła w Steinhausen (1728-33). Wspaniałymi przykładami południowoniemieckiego rokokowego budownictwa sakralnego są kościoły projektowane przez Johana Balthasara Neumana (1687-1753) i Cosmę Damiana Asama, realizowane w latach 1720-1760. J. B.Neuman był architektem biskupa Wurzburga i wykonywał wszystkie prace projektowe m.in. pałacu biskupiego. Najpiękniejszym kościołem zaprojektowanym przez Neumana jest kościół pw. 14 (Czternastu) Wspomożycieli (Vierzeheinligen). Kościół ma skomplikowany plan zbudowany z „ażurowych” przylegających do siebie owali, gdzie trudno rozpoznać tradycyjny układ nawowy. Ołtarz, również nietypowo, umieszczony został na owalnej „wyspie” udekorowanej jakby była dziełem cukiernika. Wszystko płynie wibruje i połyskuje. Rokoko sakralne nie jest stylem łatwym, ponieważ łamie nasze przyzwyczajenia do tradycyjnych układów przestrzennych. Efekt zaskoczenia nowatorską przestrzenią jest też spowodowany tym, że bryły kościołów nie zapowiadają takich rozwiązań.
 Architektem,którego nie można pominąć, omawiając niemieckie rokoko, był Cosma Damian Asam
(1686-1739), działający z bratem rzeźbiarzem. Asamowie budowali kościoły o mniej skomplikowanych układach przestrzennych niż Neumau, ale uzyskiwali podobne efekty, stosując chwyty wzrokowej iluzji. W prezbiterium kościoła w Rohr koło Ratyzbony(Regensburg) stworzyli scenę bardziej melodramatyczną i natrętną niż grupa św. Teresy Berniniego. W Rohr apostołowie, naturalnej wielkości, otaczają barokowy sarkofag i podtrzymywaną przez anioły Matkę Boską wznoszącą się do nieba, gdzie cherubiny czekają na jej przyjęcie. Gwałtowna gestykulacja i mocny jaskrawy koloryt potęgują wrażenie. Egid Qurin Asam ufundował w pobliżu swego domu w Monachium kościół pw. św. Jana Nepomucena. Ten niewielki kościółek (9metrów szerokości) posiada obiegającą go galerię i dwa ołtarze w dolnej i górnej kondygnacji. Falowanie linii frontu galerii uzyskano tutaj iluzyjną grą światłem.
W I poł. XVIII wieku w południowych Niemczech i w Austrii powstawały monumentalne założenia klasztorne. Pasja budowania w wielkiej skali ogarnęła wszystkie kraje Europy środkowej. Do największych i najpiękniejszych należą klasztory położone nad Dunajem: Klostenburg, Sankt Florian i Melk. Pięknie położony klasztor w Melk zaprojektował w 1702 roku Jakub Prandauer. Mamy tu wspaniałą architekturę w sposób zaplanowany połączoną z krajobrazem.
W Polsce rokokowa architektura sakralna rozwinęła się na Śląsku, gdzie działali m.in. Jan Bernard Fischer von Erlach i Krzysztof Dientzenhofer oraz we Lwowie i Wilnie. W środowisku lwowskim czynny był przez jakiś czas Bernard Merderer ( Meretti) a w Wilnie Jan Krzysztof Glaubitz.

Podsumowanie
Przypomnijmy, że rokoko wyrosło z innej postawy estetycznej niż klasycyzujący barok Ludwika XIV. Najwyraźniej różnicę dostrzec można w dekoracji wnętrz i meblarstwie posługujących się motywem rocaillu. Różnice w szacie zewnętrznej i bryłach świeckich budowli barokowych i rokokowych są bardzo subtelne. Wielu historyków sztuki uważa, że rokoko nie jest odrębnym stylem. Nicolas Pevsner w „Historii architektury europejskiej” pisze: „…rokoko jest częścią baroku….Różnica pomiędzy barokiem a rokokiem polega na sublimacji. Faza późna jest jasna, gdy wcześniejsza była ciemna, jest delikatna, gdy tamta była potężna, jest radosna, gdy tamta była namiętna. Lecz jest ona równie ruchliwa jak barok Wielu historyków sztuki zgadza się z takim poglądem. „Rokoko tkwi w baroku i z niego wyrasta”.
Problem odrębności stylu i jego źródeł jest jednak bardziej skomplikowany, ponieważ barok był stylem o wielkiej różnorodności. Przyjmując kryterium postawy estetycznej, ornamentu, a przede wszystkim kształtowania przestrzeni, głównie w architekturze sakralnej, ale też i świeckiej, rokoko można wyodrębnić od innych zasadniczych nurtów artystycznych XVIII wieku, baroku, neoklasycyzmu i romantyzmu.
Rokoko jest antyheroiczne, komplikujące i zawiłe. Prostocie neoklasycyzmu przeciwstawia zawiłość i ruchliwość form, a etycznej rozumowej normie zmysłowy smak chwilowej rozkoszy. Rokoko wyraźnie odróżnia się też od nurtów preromantycznych z ich zainteresowaniem uczuciami, wzniosłością i kultem dzikiej przyrody. „Swe uczucia rokoko przechowywało w porcelanowych puszkach, nad wzniosłość przedkładało wdzięk upudrowanej pasterki i przyćmione światło buduaru, a naturę podporządkowywało rytmom ornamentu”.

Ornament rokokowy
Ornament na początku XVIII wieku był jeszcze symetryczny i czerpał wzory z renesansowej groteski. W latach 30 ornament zaczął się gwałtownie rozwijać. We wnętrzach i wyrobach z porcelany pojawiły się muszle, motywy małżowinowo- chrząstkowe a wreszcie najbardziej kojarzone ze stylem rocaille. Swobodne rozmieszczanie i prowadzenie ornamentyki po ścianach i układanie go w konfiguracje o zmiennych układach stanowiło o całkowitym zerwaniu z klasycznymi podziałami dokonywanymi dzięki kolumnom, pilastrom i gzymsom. Dekoracje „wchodzą” w przestrzeń pomiędzy ścianą i sufitem oraz naroża i zacierają tektonikę przestrzeni( trudno określić gdzie jest jeszcze ściana a gdzie już sufit). Twórcą takich dekoracji o okresie regencji był Gille Marie Oppenrot (1672-1742). Jego dekoracje oparte na motywie groteski nie łamały jeszcze symetrii i używane były w kluczowych punktach ściany. Rozwój w kierunku malowniczości, zgodny z ówczesnymi poglądami estetycznymi, nastąpił ok. 1730 roku. Właściwym twórcą elementu kojarzonego z rokokiem rocaillu był Nicolas Pineau (1684-1754), snycerz i dekorator. Pierwszą dużą realizacją wykorzystującą rocaille, jako motyw dominujący, były wnętrza Hotel de Villars ukończone w 1733 roku. Teoretyczne zasady dla rokokowych ornamentów opracował rozwinął i zastosował złotnik, ale też dekorator i projektant, Juste Aurele Meissonier (1695-1750). Jego ornamenty cechowała swobodna asymetria i pewna przesada. Styl dekoracji Meissoniera podobał się we Francji, ale szybko się znudził. Meissonier otrzymał zamówienia z Polski. Wykonał gabinet do pałacu marszałka Franciszka Bielińskiego (niezachowany)   i dekoracje do pałacu Sieniawskich w Puławach.

Więcej kliknij tutaj