Najlepsza podróż to ta spontaniczna, bez zbędnego planowania i długiego pakowania. Najważniejszy jest podział ról (każdy powinien mieć swoje zadanie), wspólnie obrane miejsce docelowe i bilety na podróż, oczywiście. I w taki właśnie sposób pierwsze dni maja spędziłam w Szwecji. …
Szwecja w pigułce
Liczba mieszkańców : 9,0 mln
Powierzchnia: 449 964 km2
Gęstość zaludnienia: 20 osób/ km2
Stolica: Sztokholm
Język: szwedzki, w użyciu także angielski i fiński
Analfabetyzm: 0%
Urbanizacja: 83%
Podział administracyjny: 24 okręgi (län)
Waluta: 1 korona szwedzka (Skr, SEK)= 100 öre (1 SEK = ok. 0,44 PLN)
Głowa państwa: Karol XVI Gustaw, (Carl Gustaf Folke Hubertus)
Sąsiedzi: Norewgia, Finlandia
Obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO: odlewnia żelaza Engelsberg, Birka i Hovgarden – osady wikingów, radiostacja Varberg, Karlskrona – miasto portowe i port wojenny, Laponia, Lulea, Olandia i jej rolniczy krajobraz, rezydencja królewska w Sztokholmie, Tanumshede – ryty naskalne sprzed 2,5 –3,5 tys. lat, Visby – musry i baszty obronne.
Położenie:
Największe państwo skandynawskie leży na południowej i wschodniej części Półwyspu Skandynawskiego, zajmując także dwie największe wyspy Bałtyku:
Gotlandię i Olandię. Rozciągłość po południku tego kraju to aż 1574 km a 15% kraju leży poza kołem podbiegunowym północnym. Wschodnia granica kraju
przebiega wybrzeżem Morza Bałtyckiego i jest przeważnie skalista, z małymi zatokami i licznymi szerami.
Budowa geologiczna i rzeźba:
W budowie geologicznej zdecydowanie przeważają prekambryjskie granity i gnejsy, w obrębie których znajdują się rudy żelaza i rudy polimetaliczne, choćby miedzi. Na zachodzie rozciągają się Góry Skandynawskie powstałe w orogenezie kaledońskiej. Natomiast północna Skania (jeden z okręgów) i wyspy na Bałtyku tworzone są przez osady wapienne i łupki z końca ery paleozoicznej. Po epoce lodowcowej praktycznie całą Szwecja usiana jest cienką warstwą luźnych osadów morenowych i fluwioglacjalnych.
Szwecja to zdecydowanie wyżynny kraj, aż 81,2% powierzchni leży na wysokości do 500m n.p.m. Na północy wznosi się najwyższy szczyt – Kebnekaise –
2123m n.p.m. Ukształtowanie terenu różnicuje się południkowo. Wzdłuż granicy z Norwegią ciągną się Góry skandynawskie, które w kierunku wschodnim przechodzą w wyżyny ( Półlnocnoszwedzka- Norrlandzka, Południowoszwedzka- Smaland, Lapońska). Niziny rozciągają się jedynie wzdłuż wybrzeży Bałtyku i są to: Halland, Kalmarska i Zachodniobotnicka. Charakter rzeźby jest podyktowany przede wszystkim działalnością lądolodu i wód polodowcowych, czego świadkiem jest ogromna ilość mutonów skalnych i wygładów, oraz charakterystyczny, szkierowy typ wybrzeża.
Klimat
Szwecja leży w klimacie umiarkowanym, a dzięki wpływom ciepłego Prądu Północnoatlantyckiego klimat jest o wiele łagodniejszy niż wydaje się większości. Oczywiście na północy, poza kołem podbiegunowym klimat jest o wiele surowszy z krótkim chłodnym latem i srogą zimą ale pozostała cześć kraju znajdująca się pod wpływem morskich mas powietrza ma klimat porównywalny do naszego. Na południu temperatury lipca zawierają się od +15 do +17 stopni C a w styczniu nawet +1 oC. Opady wahają się w granicy od 1000mm na SW do 400mm na Wyżynie Lapońskiej.
Wody
Jest to kraj bardzo zasobny w wody lądowe. Głównie dzięki licznym krótkim rzekom (najdłuższa to Muonioälven-Torneälven 570km)z licznymi progami i wodospadami. Także jeziora mają swój znaczny udział, zajmują bowiem ponad 8,5% powierzchni kraju. W sumie jest około 100 tysięcy jezior, przede wszystkim o pochodzeniu tektoniczno-polodowcowym.
Gleby
Ze względu na polodowcowy charakter obszaru, gleby Szwecji są bardzo słabo wykształcone, kamieniste z dużą ilością głazów narzutowych. Nieco żyźniejsze gleby rozwinęły się w środkowej części kraju oraz w Skanii – gleby brunatne.
Świat roślinny i zwierzęcy
Jako że Szwecja jest krajem o dużej rozciągłości południkowej, wiąże się z tym duża różnorodność roślinności. W krajobrazie zdecydowanie przeważają lasy, zajmujące tu ponad 60% powierzchni kraju. W skaldzie gatunkowym dominują sosna i świerk z domieszką brzozy, a na południu lasy liściaste: bukowe i dębowe. Na północy występuje roślinność tundrowa z mnóstwem mchów, porostów, wełnianki, dzikich kwiatów, malin i borówki, a także torfowiska i bagna.
Z roślinnością ściśle związana jest fauna. W lasach północy żyją niedźwiedzie brunatne, rysie, wilki, łosie i sarny. Wszystkim kojarzące się ze Szwecją renifery są podstawa hodowli Lapończykow. Bardzo bogato reprezentowane jest ptactwo, w związku z duża jeziornością i bogactwem ryb, jest to głównie ptactwo drapieżne, ale także głuszce, jarząbki, cietrzewie, żurawie. W parkach jest mnóstwo szpaków, kwiczołów i kosów.
Ludność
Najliczniejszą grupą są oczywiście Szwedzi, jednak dość liberalna polityka imigracyjna spowodowała ogromny napływ cudzoziemców, Finów, Turków, Greków, mieszkańców byłej Jugosławii, oraz mieszkańców państw nadbałtyckich. Specyficzną mniejszość stanowią Sami – Lapończycy, posługujący się własnym językiem, stanowiący około 2 % społeczeństwa. Ze względu na charakter środowiska przyrodniczego, rozmieszczenie ludności jest bardzo nierównomierne. Oczywiście największą gęstością cieszą się południowe obszary kraju, nawet ponad 280 os/km2 , północ natomiast to zaledwie 2-5 os/km2 .
Wysoki poziom rozwoju tego kraju oraz wysoka świadomość mieszkańców, wpłynęła na jedną najdłuższych na świecie przeciętną długość życia, która dla
kobiet wynosi około 83 lat a dla mężczyzn 77. Pomimo dodatniego przyrostu naturalnego (około 2,5%) Szwecja jest krajem starzejącym się .
Osadnictwo
Charakteryzuje się dużym rozproszeniem, zarówno wiejskie jak i w obrębie miast. To także jest warunkowane środowiskiem przyrodniczym. W miastach żyje około 84 % ludności kraju. Nie należą one do największych, Sztokholm – stolica kraju, liczy około 715 tys. mieszkańców, kolejny – Göteborg już tylko 460 tys. mieszkańców. Miasta szwedzkie są rozległe o szerokich ulicach i raczej niskiej zabudowie – w związku z niedostatkiem światła słonecznego. Osiedla bloków lokalizowane są najczęściej dokoła jakiegoś zakładu przemysłowego na obrzeżach. Wiele miast może poszczycić się historycznymi budowlami, które najczęściej zajmują centralne części. Wsie także cechują się zabudową rozproszoną, jedynie na wyspach osadnictwo jest bardziej skupione.
Gospodarka
Szwecja to kraj wysoko rozwinięty, co widać na każdym kroku. PKB na 1 mieszkańca należy do największych na świecie ( w 2008 r. wyniósł 25 912 USD)
Rolnictwo, ze względu na słabe gleby, krótki okres wegetacyjny nie jest podstawą zatrudnienia i składową PKB. Jednak wysoki poziom agrotechniczny, odpowiednie formy organizacyjne oraz pomoc państwa, pokrywa aż 80% potrzeb żywieniowych kraju. Skupia się głównie na hodowli bydła, trzody chlewnej,
drobiu i renów na północy. Wokół miast powstały wielkie, wręcz kombinaty warzywnicze i sadownicze, skupione na ekologicznej uprawie.
Największa powierzchnia lasów wśród krajów europejskich, wpłynęła także na dość znaczną rolę leśnictwa w gospodarce kraju. Rocznie pozyskuje się ponad 60 mln m3 masy drzewnej. Nie można nie wspomnieć o rybołówstwie, które dostarcza rocznie ponad 350 tys.ton ryb, głównie śledzi i szprotów.Przemysł bazujący na licznych surowcach mineralnych : rudach żelaza, miedzi, cynku, srebra i złota oraz pirytu, nie ma tu dużego udziału w tworzeniu PKB. W ostatnich latach wzrasta znaczenie przemysłu elektrotechnicznego, chemicznego, drzewno-papierniczego i wysokiej techniki. Ze względu na brak surowców energetycznych ale i warunki naturalne, rozwinęła się tu hydroenergetyka i energetyka jądrowa. Jednak do 2010 roku, Szwecja zobowiązała się wyłączyć wszystkie elektrownie jądrowe, poszukując jednocześnie alternatywnych źródeł energii.
Łączna długość dróg kołowych to 211 tys. km, z czego 74% to drogi utwardzone. Linie kolejowe, przeważnie zelektryfikowane łącznie mają 10,9 tys.km. Oczywiście największa gęstość tych dróg jest na południu kraju, a najważniejsze linie przechodzą przez Sztokholm. Szwecja ma także liczne połączenia promowe z reszta Europy, z głównymi portami w Malmö i Göteborgu. Imponująca jest natomiast liczba lotnisk, bo aż 255. linie lotnicze dysponują w sumie 327 samolotami , z czego 129 to samoloty odrzutowe.
Ochrona przyrody
Szwecja to bardzo czysty kraj. NA ochronę przyrody wszyscy zwracają ogromna uwagę. Już od najmłodszych lat, młodzi Szwedzi uczeni są życia w zgodzie z przyrodą. Aż 80 % Szwedów korzysta z oczyszczalni ścieków, a segregacja śmieci jest na porządku dziennym. W kraju powstało 109 obiektów chronionych, w tym podobnie jak w Polsce 23 parki narodowe. Bardzo wysoka kultura ekologiczna mieszkańców zaowocowała istnieniem tzw. prawa każdego człowieka, zgodnie z którym można biwakować przez jedną lub dwie noce w dowolnym miejscu, z wyjątkiem rezerwatów oraz wyraźnie użytkowanych obszarów, pod warunkiem nie zakłócania spokoju mieszkańców i zwierząt.