Kolędy lubelskie

ImageDnia 08 stycznia 2010 Instytut Filologii Polskiej UMCS w Lublinie przy współudziale Studenckiego Koła Naukowego Etnolingwistów zorganizował spotkanie dla Szkół Partnerskich. Naszą szkołę reprezentowali uczniowie z klasy 2la i 3la.Wzięli udział w wykładach i zajęciach warsztatowych.
Profesor dr hab. Jerzy Bartmiński, specjalnie dla uczestników spotkania, przygotował wykład „Kolędy lubelskie i ich współczesne aranżacje na tle słowiańskim”. Ilustracją muzyczną były utwory w wykonaniu zespołu  Dzieci z Brodą  oraz  Orkiestry św. Mikołaja.

 

Najstarsza polska kolęda to „Anioł pasterzom mówił”.W XVII wieku, złotym wieku kultury, powstało wiele kolęd   a najbardziej znana – „Przybieżeli do Betlejem pasterze”.Wiek XVIII  to utwór F. Karpińskiego „Bóg się rodzi”.Najbardziej znaną  kolędą z XIX w. jest utwór T. Lenartowicza „Mizerna cicha stajenka licha”. W wieku XX, epoce wstrząsających wydarzeń historycznych powstała kolęda „Nie było miejsca dla Ciebie”. Z utworów najnowszych wymienić można „Kolędę dla nieobecnych” Z. Preisnera i B.Rybotyckiej.

Najważniejsze cechy kolęd:Image
-koncentrują się wokół postaci Marii
-zawierają symboliczne treści
-opowiadają o cudach (  mirakularność )
-cechuje je konkretność
-są silnie spolonizowane ( wydarzenia dzieją się w polskich realiach)

Pan Profesor opowiadał o lubelskich kolędach a zespoły Dzieci z Broda i Orkiestra św. Mikołaja z UMCS  prezentowały je w wersji  wokalno- muzycznej. Potem  przyszedł czas na naukę, wszak byliśmy na uniwersytecie. Wszyscy zebrani w  auli Wydziału Humanistycznego dostali teksty lubelskich kolęd i zaczęło się wspólne śpiewanie.

„Hej , hej, lelija, Panna Maryja”
„Hej, hej, lelija- Panna Maryja!
Hej porodziła Pana Jezusa Panna Maryja.
Hej, hej, lelija- Panna Maryja!
Tam między dwoma bydlatkoma,
tam leży słoma, barłożeczkoma,
tam porodziła Pana Jezusa Panna Maryja.
(…)
Hej, hej lelija- Panna Maryja!
Kto tam pojedzie, zakołyse śmiele,
sam się Pan Jezus do niego rozśmieje, Panna Maryja”

Warsztaty Imagewokalne prowadził Joszka Broda. Kiedy uznał, że kolędnicy wspięli się na wyżyny swych artystycznych możliwości, zakończył tę część zajęć a prof. Jerzy Bartmiński zaprosił do występów indywidualnych. Ogłoszono konkurs  na kolędę w języku słowiańskim. Wystąpiły zespoły, były też śpiewy solowe, a pierwsze miejsce zajęły uczennice z naszej szkoły, z klasy 2la: Magdalena Kot, Katarzyna Siedlanowska i Anna Matysiak. Zaśpiewały po angielsku i po rosyjsku kolędę „Pada śnieg”.Gratulacje dla uczennic i pań Iwony Słowikowskiej, Magdaleny Iwańczuk, Doroty Mazurek i Agaty Sokół. Kolędowanie w językach świata zostało docenione przez zawodowych muzyków.

Druga część spotkania miała charakter zajęć warsztatowych. Młodzież z naszej szkoły spotkała się z dr  M.Hemperek z Radia Lublin i pracowała nad reportażem radiowym ( tematem były przygotowania studniówkowe). Potem znowu spotkaliśmy się wszyscy w auli Wydziału Humanistycznego na wykładzie prof. dr hab. Anny Pajdzińskiej Wiersz- złożony sens – poświęcony był analizie tekstów polskiej poezji współczesnej na przykładzie utworu S. Barańczaka „Południe”

 

„Słodki lek prawdziwości, smak, co skróci z nami
przejście, ten stromy szlak, pionową drogę
z nagłego krzyku tuż po urodzeniu
w dół: jeszcze nieprzytomny
bielą kropli z piersi,
nagim potopem
światła,
smak
i
znak
świata
jakim powrotem
-wielokrotny, pierwszy,
twój- jeszcze się przypomni
na dnie, po życiu już, po urojeniu
trzeźwiej bezstronny:smak ponownie trochę
słodki, lecz bardziej gorzki, jak to z truciznami”

 

O czym trzeba pamiętać czytając wiersz? Literatura to sztuka słowa. Tworzywo literatury, język, obdarzone jest dodatkowym znaczeniem. Elementami znaczącymi są  leksyka, składnia , wersyfikacja, warstwa brzmieniowa czy uporządkowanie graficzne.

 

Podstawowe czynności analityczne:Image
-rozpoznać składniki nasemantyzowane  (mające znaczenie)
-określić hierarchię tych  środków
-określić funkcję środków artystycznych
-interpretacja powinna być osadzona w kontekście ( teks poetycki nie może być pretekstem do snucia swobodnych skojarzeń).

 Wiersz S. Barańczaka przypomina klepsydrę. Słowo klepsydra jest niejednoznaczne – przyrząd do odmierzania czasu, zawiadomienie o śmierci. Tytuł „południe” ma znaczenie temporalne i odnosi się do pory dnia, ale też do okresu w  życiu człowieka. Jedno zdanie, niezakończone kropką, ma przemyślany układ wersyfikacyjny. Rymują się wers pierwszy z ostatnim, drugi z przedostatnim itd. Co łączy wyrazy i wersy rymujące się? Występują też rymy wewnętrzne. Razem kształtują postać foniczną i semantyczną utworu. Smak, południe czy klepsydra to wyrazy wieloznaczne. Interpretując utwór dokonujemy wyboru znaczeń, aby dało się połączyć je z innymi elementami tekstu. To tylko niektóre ze spostrzeżeń, wynotowanych podczas wykładu. Wiersz to złożony sens. Jego odkrywanie może być pasjonującą przygodą intelektualną. Analiza przeprowadzona przez Panią Profesor była nie tylko wnikliwa, ale też zajmująca, o czym świadczyło skupienie słuchaczy i długie brawa na koniec).

Wykłady i  warsztaty , ciekawe merytorycznie, miały wspaniałą oprawę artystyczną. Wydział Humanistyczny – nowoczesny, wyposażony w najnowsze pomoce dydaktyczne, zrobił imponujące wrażenie na uczniach. Chętnie tu znowu przyjadą.

 ImageImageImage

Więcej kliknij tutaj