Zgodnie z obietnicą (a nawet wcześniej) publikujemy dzisiaj pierwszą część relacji z wyprawy po dzikiej Afryce. Na początek Luksor i okolice, a już niebawem zapraszamy na kolejną część relacji. [Administrator]
Hmmm… cudownie jest jak spełniają się marzenia, tak po prostu, nieoczekiwanie…
Zacznę od wiadomości ogólnych na temat kraju, który miałam szczęście odwiedzić… Wiem, wiem, można je znaleźć wszędzie, ale jako geograf z zamiłowania i wykształcenia – po prostu nie umiem inaczej. (jeśli ktoś chce, może je ominąć)
Liczba mieszkańców : 74 mln, ok. 1 mln turystów rocznie
Powierzchnia: 1 001 449 km2
Gęstość zaludnienia: 74,2 osób/km2 (97% powierzchni kraju to pustynie)
Stolica: Kair (Al-Qahira)-18 mln mieszkańców
Język: arabski (w użyciu: angielski, francuski, rosyjski)
Analfabetyzm: 31,2 % mężczyzn i 53,1% kobiet
Urbanizacja: 45%, główne miasta: Kair, Aleksandria, Giza, Port Said, Tanta, Suez, Asuan,Asjut, Zagazig,
Waluta: 1 funt egipski = 100 piastrów (1$ = 5.34 EGP)
Głowa państwa: prezydent Honsi Mubarak ( od 1981r.)
Średnie miesięczne wynagrodzenie: ok.300 EGP
Obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO: muzułmański Kair, Memfis, strefy piramid od Gizy po Dahszuru, nekropola tebańska, zabytki Nubii, Abu Simbel – File, klasztor św. Katarzyny i okolice.
Sąsiedzi: Izrael (255 km), Libia (1 150 km), Strefa Gazy (11 km), Sudan (1 273km)
Położenie
Egipt – dar Nilu, leży w północno-wschodniej części Afryki a także częściowo w Azji (półwysep Synaj). Granice państwa zostały wytyczone „na przełaj” przez pustynie i są to linie proste. Zdecydowanie bardziej rozwinięta jest granica morska (o długości 2450 km), która biegnie wybrzeżem Morza Śródziemnego na północy i Morza Czerwonego – na Budowa geologiczna i rzeźba Egipt leży w obrębie krystalicznej platformy afrykańskiej. Większość kraju leży w obrębie kotliny Libijskiej, ograniczonej wyżynami: Wyżyną Libijską od północy, masywem Uweinat – od południowego zachodu, górami Itbaj (najwyższy szczyt Dżabal asz-Sza’ib 2187 m n.p.m.) zwanymi także po prostu Górami Morza Czerwonego – od wschodu. Egipt możemy podzielić na 5 regionów: dolinę i deltę Nilu, wybrzeże śródziemnomorskie, Pustynię Zachodnią (Libijską), Pustynię Wschodnią (Arabską) i półwysep Synaj. Najważniejszy region dla kraju to dolina i delta Nilu, zajmująca zaledwie ok. 3 % powierzchni kraju. Jest to obszar o charakterze erozyjno – akumulacyjnym, tworzony w większości przez współczesne osady aluwialne. Wybrzeże Morza Śródziemnego jest słabo rozwinięte. Jest to piaszczysta plaża przechodząca w pustynię.
Pustynia Zachodnia – część Sahary – stanowi 60% kraju. Jest to wyżyna obniżająca się na północ. Na SW swoje wychodnie mają skały krystaliczne, zmetamorfizowane. Na NE rozciąga się piaszczysty płaskowyż(Al-Kebir 1000 m n.p.m.) Są tu oazy Charga, Dachla, Farafra, Bahrijja. Bardziej na północy położone są Siwa i Gara. Niedaleko na północy jest jedna z największych depresji świata: Al.-Kattara (do 133 m p.p.m.) Pustynia Wschodnia – obejmuje ok. 25% powierzchni kraju. Leży miedzy dolina Nilu a wybrzeżem Morza Czerwonego. Jest to skalisty płaskowyż zbudowany ze skał wapiennych trzeciorzędu i czwartorzędu oraz wieku kredowego. Na południu pustyni, w podłożu dominują prekambryjskie granity i gnejsy oraz nubijskie piaskowce. Nad Morzem Czerwonym leżą zniszczone, zrębowe góry Itbaj porozcinane głębokimi dolinami (uedy, wadi. Ten bardzo niegościnny teren znają tylko Beduini
Półwysep Synaj – to także pustynia skalista stromo opadająca do Morza Czerwonego na południu, a na północy stanowiąca łagodną, piaszczystą nizinę nadmorską. Na półwyspie wznoszą się najwyższe szczyty Egiptu: góra Synaj (2285 m n.p.m.), Góra Św. Katarzyny (2642 m n.p.m.) wschodzie.
Klimat
Prawie cały kraj leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego i skrajnie suchego.Jedynie pas wybrzeża na północy wykazuje cechy klimaty śródziemnomorskiego strefy podzwrotnikowej. Najlepsza pora roku to jesień – temperatury od 25 oC –35 oC, oczywiście brak opadów. Zimą temperatury spadają poniżej 30 oC a na północy wieją wiatry i padają silne deszcze. Temperatura wody w M. Czerwonym także spada a na pustyniach w nocy mogą być minusowe temperatury. Wiosna jest krótka i przychodzi dość późno. Nie jest zbyt przyjemna, a to za sprawą wiatrów zwłaszcza chamsinu, który jest gorący i niesie ogromne ilości piasku. Wilgotne lato na północy – na południu jest bardzo suche i gorące ( w godzinach południowych doświadczyć można temperatury 60o C).
Wody
Jedyna stała rzeka to oczywiście Nil (6484 km, 6700 ) zasilany głownie z opadów deszczu w górnej części dorzecza. Do niedawna wahania stanów wody były dość znaczne (dochodziły nawet do 9 m, ale po wybudowaniu Wielkiej Tamy sytuacja się uregulowała. Poza Nilem, Egipt ma tylko suche doliny okresowych i epizodycznych cieków. Do czasu budowy Tamy w Asuanie, życie było uzależnione od wylewów Nilu (Do pomiaru poziomu wody w Nilu służyły nilometry. W zależności od ich wskazań, władze ustalały wysokość podatków w danym roku). Od 1965 r., kiedy to wybudowano tamę – skończyły się wylewy Nilu. Jednak Nil nadał jest podstawa gospodarowania w kraju. Ponad 80% wykorzystanej wody z rzeki służy do nawadniania i dla przemysłu. Dzięki tamie powstało Jezioro Nasera. Ogromny zbiornik wody o długości 500 km i szerokości 5-50 km.
Gleby
Najżyźniejsze, aluwialne gleby znajdują się w delcie i dolinie Nilu. Ze względu na coroczne wezbrania Nilu ich profil rozwinął się do grubości 6,5 m na południu do 11 m na północy. Na wybrzeżu Morza śródziemnego miejscami wytworzyły się na skałach węglanowych rędziny. Jednak zdecydowanie przeważają gleby inicjalne, pustynne z licznymi wykwitami solnymi, węglanowymi i siarczanowymi.
Świat roślinny i zwierzęcy
Położenie Egiptu w strefie zwrotnikowej ma ogromny wpływ na występującą tu roślinność. Obszary skalistych i żwirowych pustyń w większości pozbawione roślinności, urozmaicone są nielicznymi trawami wrastającymi w szczeliny skalne. Znacznie lepiej jest na obszarach pustyń piaszczystych, gdzie także pojawiają się trawy i tamaryszek. W dnach nieco wilgotniejszych dolin pojawiają się nawet drzewa akacjowe. Za to liczniej reprezentowane są efemery, halofity, sukulentów a nawet zioła. Powszechnie występujący niegdyś papirus (wykorzystywany jako jarzyna, do produkcji papieru a nawet do budowy łodzi) i lotos (święta roślina) współcześnie występują tylko na plantacjach. Obecnie powszechną rośliną jest palma daktylowa, rosnąca także wstanie półnaturalnym oraz charakterystyczna dla oaz palma dum. Zdecydowanie przeważa fauna pustynna. Reprezentują ja głównie górska owca, gazela dorkas, lis pustynny, koza, zając, skoczki pustynne i mnóstwo gryzoni. Powszechne są jaszczurki, skorpiony oraz jadowite węże (kobra i wąż plamisty. Żyje tu ponad 150 gatunków ptaków (np. sokół, raróg, pustułka) a 200 kolejnych to ptaki migrujące. W wodach Nilu i jeziora Nasera żyje ok. 190 gatunków ryb.
Ludność
Skład etniczno-rasowy: Egipcjanie, Beduini, Berberowie (99%), pozostały 1% stanowią Grecy, Nubijczycy, Armeńczycy, Włosi, Francuzi i inni. Główne wyznania: muzułmanie (94%) chrześcijanie (głównie koptowie) 6%. 98% ludności zamieszkuje dolinę i deltę Nilu, gdzie gęstość zaludnienia przekracza 500 os./km2 (w delcie wzrasta do 1300 os./km2). Egipt zamieszkuje dość młode społeczeństwo (młodzież i dzieci do 14 roku stanowią aż 37%, ludność powyżej 65 roku zaledwie 4% społeczeństwa. Za sprawą najstarszego islamskiego uniwersytetu, Al- Azhar oraz uczelni w Aleksandrii, przyjeżdża tu wielu młodych ludzi z ponad 40 krajów. Najczystszą etnicznie grupę arabską stanowią Beduini (żyjący na Synaju). W oazach na Pustyni Libijskiej mieszkają Berberowie, natomiast w Górnym Egipcie Nubijczycy.
Osadnictwo
Wioski rozciągają się jedynie wzdłuż doliny Nilu oraz kanałów nawadniających. Tworzy je dość zwarta zabudowa , którą otaczają pola uprawne. Większość stanowią wsie liczące do 5 tys. mieszkańców. Są też duże wsie liczące nawet 10 tys. mieszkańców. Domy są bardzo biedne, najczęściej pozbawione mebli. Zbudowane z błota, mułu i cegły suszonej na słońcu, przykryte jedynie palmowymi liśćmi. Dach latem, bardzo często służy jako miejsce do spania lub magazyn zbożowy, suszarnia bawełny czy też nawozu na opał. Bogatsze domy są piętrowe z balkonem, zbudowane z cegły palonej lub betonu. Najważniejsze miejsce to plac w środku wsi, w którym stoi meczet i szkoła. W oazach osadnictwo ma charakter bardziej rozproszony. Obecne są jeszcze domy wydrążone w skałach. Na południu, znacznie ciekawsze jest osadnictwo nubijsckie. Kamienne domy, wysokie przestronne i bogato zdobione. Większość miast to duże zamożne osiedla wiejskie z przeważającą ludnością rolniczą. Zabudowa jest często chaotyczna, zaniedbana i po prostu brzydka. Jednak prawie w każdym mieście stoi okazały meczet. Na wybrzeżach powstają liczne ośrodki turystyczne. To wielkie place budowy, bardzo zatłoczone i chaotycznej zabudowie. Największym miastem kraju jest Kair. Klimatyczne i orientalne miasto staje się coraz bardziej zatłoczone i brudne ale też coraz bardziej nowoczesne. Powstają dzielnice drapaczy chmur, luksusowych hoteli i reprezentacyjnych dzielnic mieszkalnych. Jednym z nowocześniejszych ośrodków jest Aleksandria, główny port Egiptu.
Gospodarka
Egipt to kraj rozwijający się, głównie za sprawą turystyki, ropy naftowej, gazu ziemnego i Kanału Sueskiego. Turystyka dostarcza ponad 1/3 dochodów kraju. Rokrocznie, ponad 3.5 mln turystów pragnie podziwiać zabytki starożytności, piramidy, jedne z najładniejszych rafy koralowe w jakże ciepłym morzu. Z rozwojem turystyki silnie związany jest transport lotniczy. Egipt ma łącznie 91 lotnisk. Głównym bogactwem naturalnym kraju jest ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza, fosforyty i materiały budowlane. Na tych surowcach bazuje przemysł ciężki i przetwórczy. Rolnictwo jest coraz bardziej wydajne, przede wszystkim za sprawą nawożenia i nawadniania. Obecnie zaspokaja jedynie 50% potrzeb kraju. Od 1974 roku Egipt zmuszony jest importować żywność. Główne uprawy to : kukurydza, ryż, pszenica, jęczmień rośliny strączkowe, bawełna warzywa i owoce, z których ważna rolę odgrywają winogrona, daktyle banany i pomarańcze. Produkcja zwierzęca jest ograniczona, głównie ze względu na brak paszy. Ogranicza się do chowu bawołów, bydła i owiec. Ważne znaczenie ma Kanał Sueski. Poszerzany i pogłębiany obecnie ma 161 km długości i rozciąga się od Port Saidu do Suezu. Zyski z jego eksploatacji stanowią nawet 60% dochodów z eksportu.
Egipt, Źródło: Encyklopedia Geograficzna Świata, Afryka, Kraków 1997